Je ‘druk’ voelen, van hot naar her rennen, vaak op je telefoon zonder dat er echt iets is en het negeren van dat onrustige gevoel in je lijf. Je leeft op de automatische piloot en je denkt steeds weer ‘nog even doorbijten dan komt er rust’. Ontspannen lukt je niet en de dingen lijken steeds iets negatiever te worden. In ons leven is stress normaal geworden. Maar wat is nu gezonde stress en wanneer moet je opletten? En hoe kun je stress verminderen? Dat leer je in dit blog. Er zijn namelijk verschillende stresslevels waar je je in kunt bevinden.
Een beetje stress is niet verkeerd. Het zorgt er immers voor dat je alerter bent en je denkt sneller in oplossingen. Waar het ‘m in zit, is de mate van stress en hoe lang je dat ervaart. Om je aan te geven hoe (on)gezond stress kan zijn, leg ik drie levels van stress uit: de Flowzone, de Spanningzone en de Hyperzone. Ik vertel je wat deze zones inhouden en hoe je van de een in de andere zone terechtkomt. En het belangrijkste: hoe je weer terugschakelt als je in de hoogste zone zit en dus stress kunt verminderen.
De Flowzone: je bent in balans
De Flowzone is je comfortzone. Je voelt je comfortabel, je doet lekker je ding en wanneer je thuiskomt van je werk voel je je doorgaans in balans. Het betekent niet dat altijd alles relaxt is – je ervaart echt wel af en toe wat spanning, maar je kunt daarna weer afschakelen. Je piekert nergens lang over en je maakt je weinig zorgen. Er is ruimte om plezier te maken en te lachen. Als er iets vervelends gebeurt, kun je de uitdaging aan. Ook heb je ruimte om open te staan voor andere mensen, ideeën en oplossingen. Over het algemeen betekent het vooral dat je snel weer herstelt van stress.
De Spanningzone: je ervaart ‘gezonde stress’ en groei
Er gebeurt iets spannends: je krijgt een extra klant, hebt een moeilijke afspraak of gaat iets nieuws proberen. Dit zorgt voor extra prikkels en gedachten – je spanningsboog stijgt en dus ook jouw stresslevel. Wat je daar meestal van merkt, is wat meer spanning. Adrenaline laat je goed presteren en je kunt wat meer aan. Na enige tijd merk je bijvoorbeeld gespannen schouders, minder goed slapen en het gevoel dat dingen wat teveel zijn. Je merkt bewust spanning bij jezelf. Je comfortzone wordt hierdoor opgerekt. Dat is niet perse slecht, want hier zit ook vaak groei en leer je dus nieuwe dingen. Ook kunnen er natuurlijk dingen gebeuren die tegenzitten of gewoon heel vervelend zijn. Ook dan is stress heel logisch en je kunt dat best een tijdje hebben.
Als het goed is, zakt na enige tijd je stresslevel en voel je je weer kalm. Je komt dan terug in de Flowzone. Pas wanneer je de stress niet langer voelt, zonder dat je rustig aan hebt gedaan, en je juist het idee hebt dat je alles aankan… dan moet je je zorgen maken. Je komt dan namelijk in de Hyperzone terecht, waarin je overlevingssysteem het overneemt.
De Hyperzone: je gaat door op automatische piloot
Zodra je in de Hyperzone terechtkomt, voel je al die spanningen niet meer. Je oerbrein neemt het over en je komt in overlevingsstand terecht. Ineens kun je alles aan, lijkt het wel, want er wordt een hoop adrenaline rondgepompt door je lijf. Je gaat maar door, zonder pauze te nemen. Je hebt niet door dat je stress zou moeten verminderen. Wanneer je wél pauze neemt, voel je je onrustig. Het ene moment zit je op de bank, vijf minuten later sta je je keuken te reorganiseren. Je kunt niet rustig wandelen zonder naar muziek of een podcast te luisteren. Je betrapt jezelf erop dat je al voor de twintigste keer in een uur op je telefoon kijkt. Je zoekt constant nieuwe prikkels op.
Super(wo)man staat klaar en die kan er altijd wel een uitdaging bij hebben. Juist omdat je je goed lijkt te voelen, heb je niet door dat de Hyperzone gevaarlijk kan zijn. Doordat je alles op automatische piloot doet, schakel je je lichaam uit. Het lukt je dan niet meer om stresssignalen te herkennen of je schuift ze makkelijker aan de kant. Als je je maar kort in de Hyperzone bevindt, kan het fijn zijn omdat je veel aankunt, maar als je er lange tijd in blijft hangen, ontstaat er een grote kans op overspanning of zelfs een burn-out. Daarom is het belangrijk dat je je hier bewust van maakt en op den duur ook weer actie onderneemt om weer terug te zakken naar je comfortzone. Dat is niet altijd makkelijk.
Terugschakelen om weer in flow te komen: hoe doe je dat?
Als je de grens van overspanning of burn-out nog niet over bent, heb ik goed nieuws voor je: herstellen kan relatief snel, afhankelijk van jouw persoonlijke situatie. Maar makkelijk en comfortabel is het niet: je moet namelijk ook weer terug door de Spanningzone. Het voelt daarom ongemakkelijk voordat je weer rust en flow ervaart. Je herkent dit van de eerste dagen van je vakantie als je nog niet de rust hebt om een boek te lezen of dat je juist ziek wordt in de vakantie. Afschakelen kost tijd. Zeker als je baan je doorgaans stress oplevert.
Heb geduld en wees lief voor jezelf. Afschakelen gaat makkelijk als je iets doet dat ‘actief ontspannen’ is. Denk aan tuinieren, zwemmen, fietsen of wandelen. En zodra je je er prettiger bij voelt, kun je écht een moment van rust nemen. Zo zak je stapje voor stapje weer terug richting de ontspannen fase. En misschien een open deur, maar wel belangrijk: series bingewatchen of op je telefoon scrollen is géén goed idee!
Afhankelijk van hoe lang je (teveel) stress hebt ervaren kan het twee dagen duren of een maand. Stress verminderen kost tijd. Geef jezelf voldoende rustmomenten om langzaam af te schakelen. Zodra dat lukt, voel je je weer rustig en verbonden met de wereld om je heen.
Heb je het idee dat je vaker stress hebt? Wil je hier beter mee leren omgaan, zonder dat je straks overspannen thuis komt te zitten? Bekijk dan of een persoonlijke ontdekkingsreis in de Oostenrijkse Alpen iets is voor jou. Hierin neem je afstand van thuis en leer je bewust keuzes maken waardoor stress vermindert. En als ik ergens persoonlijk bij kan helpen, mag je me altijd een bericht sturen.